Παιδική κακοποίηση είναι μόνο το ξύλο?

Τί θα κάνατε αν βλέπατε ένα γονιό να δέρνει το παιδί του? Οκ, δεν είναι πολύ σαφής η ερώτηση. Ας πούμε λοιπόν ότι μιλάμε για ένα χαστούκι. Μάλλον πολύ χαλαρές αντιδράσεις θα περιμέναμε, ε? Κάποιοι μπορεί να συμφωνούσαμε, κάποιοι ίσως όχι, αλλά όλοι θα σκεφτόμασταν ότι γονιός του είναι ας κάνει ότι θέλει, σωστά?

Ας πούμε λοιπόν τώρα ότι βλέπουμε ένα γονιό να τραβάει από τα μαλλιά το παιδί του και να του ρίχνει δυο τρία χαστούκια. Άντε του τραβάει και το αυτί. Λίγο πιο σοβαρή αυτή η περίπτωση, ε? Μάλλον εδώ οι περισσότεροι θα δυσανασχετούσαμε. Θα σιγοψιθυρίζαμε ίσως και κανένα γαλλικό του στυλ "πολύ μ@λ@κ@ς", αλλά πάλι θα καταλήγαμε ότι παιδί του είναι, ας κάνει ότι θέλει!

Πάμε τώρα σε λίγο πιο σοβαρή περίπτωση. Ο γονιός τώρα βγάζει και τη ζώνη και βαράει το παιδί του. Και μάλιστα αυτό γίνεται και συχνά. Κάποιες φορές βλέπουμε το μικρό Γιωργάκη να κυκλοφορεί με μελανιές στα χέρια και στα πόδια και ακούμε φωνές μέσα από τα κλειστά παντζούρια. Ωπ, εδώ τα πράγματα σοβαρεύουν, ε? Εδώ μιλάμε για κακοποίηση. Έχουμε δει και διαφημίσεις που μας προτρέπουν να πάρουμε τηλέφωνο και να το καταγγείλουμε. Και πάλι βέβαια πολλοί θα σκεφτούν "που να μπλέκω τώρα, παιδί του είναι, ας κάνει ότι θέλει ο αγροίκος". Ευτυχώς όμως, μάλλον θα υπάρξει και κάποιος πιο τολμηρός που θα πάρει τηλέφωνο και θα καταγγείλει το γεγονός. Το τι γίνεται μετά την καταγγελία δεν το ξέρω, αλλά ας πούμε ότι δεν αφορά τη συγκεκριμένη ανάρτηση.

Σκοπός μου είναι να ορίσω τη νοητή γραμμή, πέρα από την οποία ένα παιδί σταματάει να είναι απλά ένα παιδί και γίνεται ένας ανήλικος που εκτίθεται σε κίνδυνο από τον ίδιο του τον γονιό. Σε ποιές περιπτώσεις δηλαδή, θα πρέπει κάποιος τρίτος, άγνωστος εντελώς με την οικογένεια, να επεμβαίνει είτε καταγγέλλοντας ένα γεγονός είτε μιλώντας στους γονείς. Με λίγα λόγια πότε θα πρέπει να μη μένουμε αμέτοχοι.

Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν ότι στις δυο πρώτες περιπτώσεις, καλώς μένουμε αμέτοχοι. Άσχετα αν σε πολλούς δεν αρέσει ως θέαμα και ως παιδαγωγική μέθοδος, είναι σαφές ότι το παιδί δε διατρέχει κανέναν κίνδυνο που να δικαιολογεί την επέμβαση κάποιου τρίτου. Το ότι δε θα έκανα ποτέ κάτι τέτοιο στο παιδί μου, δε σημαίνει ότι μπορώ να καταγγέλλω και όποιον το κάνει. Η τρίτη περίπτωση όμως είναι σαφώς διαφορετική. Εδώ υπάρχει σωματική και ψυχολογική βία. Και το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι υπάρχει κίνδυνος σωματικής βλάβης του παιδιού, όσο το ότι πρόκειται για κάποιον ανισόρροπο γονιό, ο οποίος δεν μπορεί να συγκρατήσει τα νεύρα του και πιθανότατα μελλοντικά προβεί σε πολύ πιο επικίνδυνες πρακτικές. Στόχος είναι να προλάβεις τα χειρότερα δηλαδή!

Για να δυσκολέψουμε όμως τώρα λίγο ακόμα την κατάσταση. Ας μεταφερθούμε μερικά χρόνια πίσω. Στις δεκαετίες του '60, '70 και ίσως λίγο από τη δεκαετία του '80. Ξαναφανταστείτε τα ίδια περιστατικά, στα πλαίσια όμως των πρακτικών και των συνηθειών εκείνης της εποχής. Επ? Τι έγινε ξαφνικά? Τα ίδια ακριβώς περιστατικά, αν συνέβαιναν πριν μερικά χρόνια, δε θα αποτελούσαν καν θέμα συζήτησης. Αντιθέτως, ο πατέρας που χτύπαγε τα παιδιά του, ακόμα και με τη ζώνη, το έκανε καθαρά για παιδαγωγικούς σκοπούς. Ίσως η τελευταία γενιά που το πέρασε αυτό ήταν η γενιά των σημερινών πενηντάρηδων και κάτι. Θυμάμαι τον πατέρα μου να μου περιγράφει το ξύλο που είχε φάει από τον πατέρα του κι όμως ο ίδιος δεν άπλωσε ποτέ χέρι πάνω μου.  Τι άλλαξε από τότε και πλέον τέτοιες πράξεις θεωρούνται κατακριτέες?

Νομίζω ότι το μόνο που άλλαξε είναι η γνώση. Δηλαδή οι γονείς πληροφορήθηκαν ότι τέτοιες πρακτικές κάνουν κακό στην ψυχική κυρίως υγεία των παιδιών τους. Και σιγά σιγά πέρασε στην αντίληψη όλων, ή τουλάχιστον των περισσοτέρων, ότι το να χτυπάει ένας γονιός το παιδί του είναι κατακριτέο.

Μια άλλη περίπτωση που η γνώση άλλαξε τόσο πολύ την αντίληψή μας και μάλιστα από τη μια γενιά στην άλλη, είναι η σχέση των παιδιών με τα οχήματα γενικά. Παρ' ότι ανήκω στη γενιά που ξάπλωνε στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, ακόμα και σε ταξίδια στην εθνική οδό, ευτυχώς επιβίωσα και έμαθα ότι το να βάζεις ένα παιδί στο αυτοκίνητο χωρίς να το δένεις σωστά στο ειδικό καθισματάκι, είναι τουλάχιστον εγκληματικό. Δεν έχει σημασία πόσο μικρή διαδρομή θα κάνεις. Μια σύγκρουση ακόμα και με πολύ χαμηλή ταχύτητα, μπορεί να αποβεί μοιραία για ένα παιδί που στέκεται όρθιο ανάμεσα στα καθίσματα των γονιών του. Αυτό νομίζω πλέον οι περισσότεροι πολιτισμένοι γονείς το έχουν καταλάβει και το τηρούν. Ζώα εννοείται ότι πάντα θα υπάρχουν, αλλά το θέμα που προκύπτει είναι αν πρόκειται για άλλη μια περίπτωση όπου κάποιος τρίτος δικαιούται να επέμβει.

Για παράδειγμα, οι συμπαθείς κατά τα άλλα, γονείς της διπλανής φωτογραφίας θα πρέπει να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη, με την κατηγορία της έκθεσης ανηλίκου σε κίνδυνο ή όχι? Νομίζω, ότι ακόμα παρ΄ότι τους περισσότερους μας ενοχλεί αφάνταστα μια τέτοια εικόνα, κανείς δε θα έκανε κάτι, γιατί πολύ απλά τα παιδάκια δεν φαίνεται να υποφέρουν. Το κοριτσάκι αντίθετα το απολαμβάνει. Και το μωρό κοιμάται γαλήνιο στη αγκαλιά της μαμάς του. Θα μου πεις, ρωτάς αν έχουν λεφτά να προσφέρουν στα παιδιά τους κάτι παραπάνω? Δεκτό! Αλλά άσχετο! Η φτώχεια δε  νομιμοποιεί τόσο επικίνδυνες πράξεις και μάλιστα με θύματα τα παιδιά σου. Δηλαδή αν δεν έχετε χρήματα να βάλετε κάγκελα στο μπαλκόνι, νομιμοποιείστε να αφήνετε τα παιδιά σας να παίζουν έξω? Δε νομίζω!

Τα στατιστικά πάντως των δυστυχημάτων σε παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι δυστυχώς αποκαρδιωτικά, αφού 2/10 κάθονταν στο μπροστινό κάθισμα του αυτοκινήτου και 7/10 δεν κάθονταν σε ειδικό καθισματάκι πρόσδεσης. Δεν καταλαβαίνω λοιπόν γιατί είναι λιγότερο επικίνδυνος ο γονιός που αφήνει το παιδί του ελεύθερο στο αμάξι, από τον γονιό που το δέρνει και του τραβάει το αυτί? Ποιό από τα δύο παιδιά άραγε διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο?

Και πάμε τώρα στο απόλυτο ταμπού της Ελληνικής κοινωνίας. Το κάπνισμα! Παλαιότερα το κάπνισμα επιτρεπόταν σε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους και φυσικά δεν ήταν καθόλου περίεργο να καπνίζει κάποιος στο γραφείο του, στο αυτοκίνητό του ακόμα και μέσα στο σπίτι του. Μα, θα μου πείτε ... γιατί? τώρα είναι περίεργο? Όχι!!! Ακριβώς γι' αυτό λέω ότι είναι ταμπού. Έχουν περάσει τόσες δεκαετίες από τότε που το τσιγάρο θεωρούνταν ακόμα μια "αθώα" συνήθεια, έχει πεθάνει τόσος κόσμος από αρρώστιες σχετικές με το κάπνισμα (παθητικό και ενεργητικό) κι όμως εμείς ως κοινωνία αρνούμαστε να ξετινάξουμε την πλύση εγκεφάλου που μας έχει γίνει.

Δε νομίζω να υπάρχει γονιός που να μη γνωρίζει πόσο κακό κάνει το παθητικό κάπνισμα στα ευαίσθητα πνευμόνια ενός μικρού παιδιού. Κι όμως εικόνες όπως οι διπλανές συμβαίνουν καθημερινά δίπλα μας και κανείς δεν κάνει τίποτα. Δεν καταλαβαίνω πραγματικά, τι νόημα έχει η απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους, όταν δεν έχει πρώτα απαγορευτεί το κάπνισμα, σε κλειστούς τουλάχιστον χώρους, παρουσία παιδιών. Και το λέω αυτό γιατί εγώ όταν βρίσκομαι σε μια καφετέρια και καπνίζει ο διπλανός μου, έχω την επιλογή να φύγω, άσχετα με το αν συμφωνώ ή όχι. Ένα παιδί, όμως που καπνίζει ο γονιός του μέσα στο σπίτι, δυστυχώς δεν έχει καμία επιλογή.

Θυμάμαι τώρα ότι έχω παραβρεθεί και δυστυχώς συμμετείχα κι εγώ ως καπνιστής τότε, στο έγκλημα του να βρίσκονται επί ώρες, μέσα σ' ένα δωμάτιο με κλειστά παράθυρα, πάνω από 6 με 7 καπνιστές και στο ίδιο δωμάτιο να κοιμάται σε μια κούνια ένα βρέφος. Τί είχα σκεφτεί τότε? Αρχικά είπα να μην καπνίσω, αλλά όταν είδα τους ίδιους τους γονείς του να καπνίζουν, σκέφτηκα ότι αφού δεν νοιάζονται αυτοί γιατί να νοιαστώ εγώ? Λες και αν το χτύπαγαν θα μου έδινε το δικαίωμα να το χτυπήσω κι εγώ...


Πείτε μου τώρα τι επιλογή είχε αυτό το παιδί? Ποιός πρέπει να προστατέψει αυτό το παιδί, όταν οι γονείς του, είτε από άγνοια είτε από αναισθησία δεν το κάνουν? Γιατί είναι χειρότερος ο γονιός που χτυπάει το παιδί του, από τον γονιό που καπνίζει μπροστά του? Γιατί το κάπνισμα είναι τόσο απενοχοποιημένο όσον αφορά στα μικρά παιδιά? Δυστυχώς, οι καπνιστές είναι άτομα εξαρτημένα και το λέω με πλήρη επίγνωση γιατί υπήρξα καπνιστής για πολλά χρόνια. Και ως εξαρτημένος, είναι ικανός να θυσιάσει τα πάντα προκειμένου να γευτεί το τσιγάρο του. Όταν πρόκειται όμως για την υγεία ενός παιδιού, τότε μιλάμε για κακοποίηση ανηλίκου.